آئین نامه اجرایی اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها

مصوب ۱۳/۵/۸۸ مجمع تشخیص مصلحت نظام

ماده۱- تعاریف

واژگان به کار برده شده در این آئین نامه به شرح بندهای ذیل تعریف می شوند:

الف)نهال:گیاه دارای ساقه (تنه) چوبی منفرد که محیط بن آن کمتر از پانزده (۱۵)سانتیمتر باشد

ب)درخت:گیاه خشبی (چوبی)دارای ساقه منفرد اعم از درخت دارای میوه ماکول (مثمر) وسایر درختان (غیر مثمر) که محیط بن آنها از پانزده سانتیمتر کمتر نباشد.

تبصره:درخت مو با هر بن و بوته های چای مشمول این تعریف می باشد.

ج) بن درخت:محل تلاقی تنه درخت یا نهال با سطح زمین است. در صورتی که درخت در سطح زمین به چند ساقه منشعب شده باشد بن قطورترین ساقه ملاک عمل خواهد بود بقیه ساقه ها،شاخه محسوب می شوند.

د)باغ:از نظر این آیین نامه به محل اتلاق می شود که حداقل یکی از مشخصات ذیل داشته باشد.

۱- داشتن حداقل ۵۰۰ متر مربع مساحت در صورت وجود بنا ومستحدثات در زمین به طور متوسط در هر شانزده (۱۶)متر مربع محوطه باز خارج از ساختمان یک اصله درخت ودر صورت عدم سابقه احداث بنا به طور متوسط هر بیست وپنج(۲۵)متر مربع یک اصله درخت مثمر و یا غیر مثمر و یا ترکیبی از آنها غرس شده باشد.قطع وامحای درختان موجب عدم احتساب تعداد درختان کسر شده در آمار (لحاظ شده در این بند )نخواهد بود.

۲- دارا بودن سند مالکیت ویا سند مادر قبل از تفکیک به عنوان باغ،باغچه،زمین منجر وباغ عمارت.

۳-دارا بودن سابقه برای دایر باغ ،دایر باغچه ،دایر مشجر از کمیسیون ماده دوازدهم (۱۲) قانون زمین شهری

۴- محلهایی که در حریم شهر توسط وزارت جهاد کشاورزی باغ شناخته شده اند.

۵- محلهایی که به تشخیص شورای اسلامی باغ شناخته می شوند.

ه)فضای سبز شهری:عرصه های مشجر و دارای پوشش گیاهی در محدوده وحریم شهرها که دارای مالکیت عمومی ،دولتی وخصوصی باشند.

و)قانون:منظور از قانون در این آئین نامه قانون “اصلاح قانون حفظ وگسترش فضای سبز در شهرها مصوب سال۱۳۵۹شورای انقلاب می باشد که در تاریخ ۱۳/۵/۸۸ به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده است.

حد نصاب تفکیک باغات در محدوده شهرها۲۰۰۰متر مربع ودر حریم شهرها براساس حد نصاب مشخص شده در قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی (صرفا در مورد باعات) وآئین نامه مصوب هیات وزیران آن می باشد.

شهرداری مکلف است قبل از صدور پروانه ساختمانی برای بررسی هر نوع تغییر وضعیت درختان املاک واراضی موضوع ماده۱ این آئین نامه وصدور پایان کار آن دسته از املاکی که پس از صدور پروانه ساختمانی وضعیت وتعداد درختان موجود در عرصه آنها دچار تغییر شده است موضوع را از کمیسیونهای ماده ۷ آئین نامه ودر مورد باغات واقع در حریم شهرها قبل از صدورپروانه ساختمانی ،مراتب را از دبیرخانه کمیسیون تبصره یک ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زارعی وباغ ها مستقر در سازمان جهاد کشاورزی استان استعلام نماید.

کاشت،حفاظت وآبیاری درختان وفضاهای سبز معابر ،میادین ،بزرگراها وبوستان های عمومی واقع در داخل محدوده شهرها به استثنای بوستان های محیط زیست ومناطق چهارگانه موضوع بند الف ماده۳قانون حفاظت وبهسازی محیط زیست از وظایف شهرداری است.

حفظ ونگهداری وآبیاری درختان در سایر محل های مشمول قانون به عهده مالکین ،ساکنین (بهره برداران) و متصرفین آنها است.

در مورد موقوفات ، متولیان با قائم مقام قانونی آنان یا مستاجرین ، بهره برداران و متصرفین مسئول آبیاری و نگهداری درختان هستند.

در صورت اهمال در نگهداری درختان مشمول قانون، شهرداری موظف است با اخذ مجوز از دادستان، رأساً نسبت به آبیاری و نگهداری آنها اقدام و هزینه های متعلقه را با پانزده درصد(۱۵%) اضافی به عنوان کارمزد از مالک دریافت نماید. لاکن در صورت اعلام مالک مبنی بر عدم توانایی در نگهداری درختان شهرداری مجاز است در خصوص حفظ و نگهداری درختان به مالک مساعدت نموده و تنها هزینه های مترقبه را از وی دریافت نماید. در صورت استنکاف مالک یا متصدی از پرداخت هزینه های فوق الذکر، اداره اجرای احکام ثبت محل با دستور دادستان مکلف است نسبت به وصول و واریز آن به حساب شهرداری طبق اجرای اسناد لازم الاجرا اقدام نماید

برای قطع و جابجایی هر گونه درخت در معابر و اماکن عمومی، دولتی و خصوصی واقع در محدوده و حریم شهر، با درخواست مالکین، متولیان، متصدیان و اشخاص مسئول این اماکن، در موارد زیر پس از تصویب کمیسیون موضوع ماده ۷ این آیین نامه شهرداری مکلف به صدور مجوز می باشد.

الف- درخت غیرمثمری که به سن بهره وری رسیده باشد و به قصد انتفاع از جوب آن درخواست قطع داده شده باشد که در این صورت باید به جای آن توسط مالک یا متقاضی،‌مجدداً درخت غرس شود. چنانچه شهرداری مایل به حفظ درخت باشد، بهای عادله چوب آن را با توافق با مالک پرداخت می نماید و در صورت اختلاف بهای آن طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری تعیین و به مالک پرداخت خواهد شد.

ب- درختی که به علت آفت زدگی، بیماری، انگل و یا علل غیر عمد دیگر خشک شده و یا احتمال سرایت آفت و بیماری از آن به دیگر درختان و گیاهان وجود داشته باشد ویا احتمال سقطو آن برود که در این صورت باید بجای آنها نهال به میزان دو برابر محیط بن درخت غرس شود (مطابق تبصره ۲ انجام شود).

ج- درخت در محل احداث ساختمان و یا مسیر راه، کانال و مجاری آب، خطوط انتقال برق، لوله کشی نفت،گاز، تلفن و نظایر آن قرار گرفته باشد و یا به هر نوعی مانع از اجرای طرح های عمرانی و عمومی باشد.

د- درخت واقع در معابر و یا میادین مانع عبور و مرور طبیعی باشد و یا وجود آن برای مالکین و ساکنین مزاحمت ایجاد کرده باشد.

کلیه دستگاه های ارائه دهنده خدمات شهری (از قبیل آب، فاضلاب، گاز،‌ برق،‌ مخابرات، شرکت پخش فرآورده های نفتی و شهرداری و سازمان های وابسته به آن …) موظفند قبل از انجام هر گونه عملیات عمرانی که مستلزم قطع درختان و یا تخریب فضای سبز باشد،‌ علاوه بر سایر مجوزهای لازم،‌از شهرداری (کمیسیون موضوع ماده ۷ آیین نامه) مجوز اخذ نمایند.

در مورد بندهای (ج) و (د) اولویت با انتقال درختان در فصل مناسب با نظارت شهرداری و با رعایت اصول علمی و فنی می باشد و در صورت اجتناب ناپذیر بودن قطع درخت و عدم امکان واکاری می باید با رعایت اصول ایمنی به ازای درختهایی که اجازه قطع آن از طرف کمیسیون ماده ۷ این آئین نامه صادر می شود به تعداد دو برابر مجموع محیط بن ها در محل تعیین شده که شهرداری معین می کند غرس نماید.

عوارض قطع درخت موضوع این ماده طبق تعرفه ای که به پیشنهاد شهرداری به تصویب شورای اسلامی شهر می رسد. توسط شهرداری اخذ خواهد شد.

فعالیت و بهره برداری از خزانه، قلمستان یا عمده فعالیت آنها بر اساس مجوز و دستورالعمل شهرداری بلامانع است.

در صورتی که شخص یا اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی موجبات اتلاف و امحای درختان موضوع قانون را فراهم آورند شهرداری در اجرای ماده ۳ این آئین نامه موظف است نسبت به تعقیب جزایی و اخذ جریمه از طریق مراجع قضایی پیگیری جبران خسارت وارده اقدام نماید.

مأمورین شهرداری که در اجرای ماده ۵ این قانون از انجام این وظیفه تعلل نموده و به موقع اقدام نکنند متخلف شناخته شده و مورد تعقیب قانونی قرار خواهند گرفت.

به منظور نظارت بر حسن اجرای قانون و آئین نامه اجرایی آن و تشخیص باغات کمیسیونی مرکب از اعضای زیر در هر شهرداری تشکیل می شود.

الف- یکی از اعضای شورای اسلامی شهر به انتخاب شورا

ب- یک نفر به انتخاب شهردار ترجیحاً معاون شهرسازی و یا معاون خدمات شهری شهرداری

ج- مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز و در صورت عدم وجود سازمان پارکها و فضای سبز در شهرداری، مسئول فضای سبز شهرداری

شهرداری موظف است برای صدور پروانه ساختمانی در عرصه های با مساحت بیش از ۵۰۰ مترمربع که در محدوده شهر واقع می باشد نظر کمیسیون فوق را اخذ نموده و مطابق آن عمل نماید.

شهرداری موظف است در کلان شهرها برای صدور پروانه ساختمانی در عرصه های بین ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ مترمربع واقع در محدوده شهر کمیسیونی مرکب از اعضای زیر را در هر یک از مناطق شهرداری تشکیل داده و نظریه کمیسیون را اخذ و مطابق آن اقدام کند.

الف- نماینده شورای اسلامی شهر به انتخاب رئیس شورا

ب- مدیر منطقه شهرداری و در صورتی که شهرداری منطقه نداشته باشد، شهرداری آن شهر

ج- نماینده مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری، در صورت عدم وجود سازمان پارکها و فضای سبز در شهرداری نماینده خدمات شهری شهرداری

تبصره ۳:

جهت تشخیص باغات توسط شورای اسلامی شهر، شهرداری موظف است درخواست مالک و ذینفع یا درخواست خود را با سوابق و مدارکی که در بند «د» ماده ۱ آیین نامه مذکور آمده است به کمیسیون ماده ۷ ارسال نماید و نظر کمیسیون را که حداکثر ظرف مدت یک ماه صادر خواهد شد، به ذینفع ابلاغ کند. در صورتیکه ذینفع دو ماه بعد از اخذ ابلاغ شهرداری به نظریه کمیسیون اعتراض داشته باشد،‌اعتراض خود را به شهرداری تقدیم خواهد کرد. شهرداری آن را به شورای اسلامی شهر ارسال خواهد داشت. نظر شورای اسلامی شهر در مورد تشخیص باغ قطعی است. در غیر اینصورت چنانچه مالک یا ذینفع پس از دو ماه به نظر کمیسیون مزبور اعتراض ننماید مصوبه کمیسیون بعنوان رأی قطعی و نظر شورای اسلامی شهر تلقی خواهد شد.

متقاضیان قطع، جابجایی یا سربرداری درختان باید درخواست خود را به شهرداری محل اولیه و فرم مخصوصی که در این زمینه توسط شهرداری در اختیار آنان قرار داده می شود تکمیل و تحویل نمایند.

شهرداری مکلف است حداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ تسلیم و ثبت، درخواست متقاضی را به کمیسیون ماده ۷ موضوع این آئین نامه ارجاع نماید . کمیسیون مزبور مکلف است حداکثر ظرف مدت یک ماه در خصوص درخواست متقاضی اتخاذ تصمیم نماید و شهرداری حداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ ابلاغ نظر کمیسیون موضوع را به متقاضی اعلام نماید و در صورت عدم اتخاذ تصمیم توسط کمیسیون یا تاخیر در ابلاغ پس از موعد مذکور، شهرداری مکلف است حسب تقاضای متقاضی مجوز صادر کند.

شهرداری و متقاضی تحت هیچ شرایط قبل از دریافت مجوز لازم، مجاز به قطع درخت یا سربرداری با جابجایی آن نخواهد بود.

شهرداری موظف است درصورت درخواست متقاضی برای جابجایی یا سربرداری درخت رعایت ضوابط و اصول علمی و ایمنی را نموده و امکانات و تسهیلات مورد نیاز را در قبال دریافت اجور و هزینه های مترقبه در اختیار متقاضی قرار دهد.

 کمیسیون ماده ۷ موظف است ضوابط مربوط به رعایت اصول فنی و ایمنی و همچنین نحوه استفاده ازتجهیزات و امکانات شهرداری برای سربرداری و جابجایی درختان و فضاهای سبز را تدوین نموده و پس از تصویب شورای اسلامی شهر اعلام عمومی نماید.

هرگونه جابجایی توسط مالکین، متصدین و ذینفعان و شهرداری در محدوده و حریم شهر و در معابر و اماکن عمومی و خصوصی با اخذ مجوز از کمیسیون موضوع ماده ۷ امکان پذیر است. در غیراین صورت شهرداری موظف به جلوگیری است. سربرداری و هرس طبق دستورالعملی که توسط شهرداری تهیه و ابلاغ خواهد شد صورت می پذیرد تا موجب رشد درختان و جلوگیری از خشک شدن آنها گردد.

در اجرای مواد ۱ و ۷ قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها و اصلاحیه های آن شهرداری موظف است شناسنامه باغات مشمول این قانون را به همراه مشخصات ذیل تهیه کردوه و بروز نگهداری نماید:

الف: شماره پلاک ثبتی با شماره نوسازی پلاک مشمول

ب: مساحت ملک

ج: نشانی دقیق محل شامل: شهر، منطقه، ناحیه، خیابان، کوچه، شماره، نام مالک با ذینفع

د: تعداد و مشخصات ، سمت و امضای مأمور تنظیم کننده اطلاعات شناسنامه که به عنوان ضابط دادگستری شناخته می شود.

شهرداری موظف است پس از شناسایی ، باغ های واقع در محدوده و حریم شهر آنها را روی نقشه و سامانه های مربوطه(GIS و(مشخص و اعلام نماید این باغ ها به هیچ وجه حتی در صورت قطع تمام درختان ،‌بدون اخذ مجوزهای قانونی از عنوان باغ خارج نخواهند شد.

 شهرداری موظف است نسخه ای از شناسنامه تنظیمی محل مزبور را به مالک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی وی ابلاغ نماید.

شهرداری موظف است هر سال نسبت به پلاک کوبی حداقل بیست درصد فضای سبز خود اقدام نمایند.

 شهرداری موکلف است از مشخصات درختان واقع در معابر، میادین، بزرگراه ها و بوستان های عمومی فهرستی شامل نوع درخت، محیط بن، محل کاشت و تاریخ گزارش ،‌تهیه و تنظیم نموده و مراتب را با پلاک کوبی روی درختان و روی سامانه های مربوطه (GIS و( منعکس نماید.

ماده ۱۲

            به منظور حفظ، نگهداری واحیای باغات وزمین های مشجر، شورای اسلامی شهر موظف است به منظور حفظ و نگهداری باغات خصوصی، دستورالعملهای تشویقی برای ساخت وساز محدود دراین املاک را در چهارچوب قوانین وضوابط شواری عالی شهرسازی ومعماری ایران تهیه وتصویب نمایند

ماده ۱۳

            وزارت مسکن وشهرسازی وشهرداری ها موظفند درجهت حفظ باغات مخصوصاَ در شهرهایی که سرانه فضای سبز آنها کمتر از استاندارد است در مطالعات طرح جامع شهرها حتی الامکان باغات را در کاربری فضای سبز پیش بینی نمایند.

تبصره ۱

            شهرداری ها و شوراهای اسلامی شهر شرایطی فراهم نمایند تا با خرید باغات محدوده شهر، بوستانهای شهری در آنها احداث و در اختیار عموم قرار گیرد.

تبصره ۲

            شهرداری ها موظفند برای حفظ باغات بزرگ شهری حتی الامکان حمایت های لازم را از مالکان آنها به عمل آورند.

تبصره ۳

            شهرداری ها موظفند در شهرهایی که سرانه فضای سبز آنها کمتر از استاندارد است، برنامه پنج ساله ادواری برای حفظ و گسترش فضای سبز شهر را تهیه و به تصویب شورای اسلامی شهر برسانند.